Als we door de supermarkt lopen, zien we rijen met producten die er aantrekkelijk uitzien: kleurrijke verpakkingen, reclames die gezondheid en smaak beloven, en allerlei keuzes die ons dagelijkse voedingspatroon vormen. Maar steeds vaker hoor je de vraag: “Is ons voedsel nog wel veilig om te eten?” We leven in een tijd waarin meer mensen zich zorgen maken over wat ze consumeren, en met reden. Steeds vaker duiken er verhalen op over onveilige ingrediënten, allergieën, en de toenemende hoeveelheid suiker en ongezonde toevoegingen in ons voedsel.
Verandering in onze voeding
Voedsel is de afgelopen decennia drastisch veranderd. Waar onze grootouders nog verse, onbewerkte producten aten, worden we nu overspoeld met bewerkte voedingsmiddelen. Dit zijn producten die in de fabriek zijn verwerkt, vaak met toegevoegde suikers, zout, en kunstmatige stoffen om ze langer houdbaar en smakelijker te maken. Hoewel deze ontwikkelingen het leven misschien makkelijker lijken te maken, hebben ze ook een keerzijde.
Steeds meer onderzoek wijst erop dat veel van deze bewerkte voedingsmiddelen ingrediënten bevatten die niet gunstig zijn voor onze gezondheid. Een bekend voorbeeld is suiker. Suiker wordt in steeds grotere hoeveelheden toegevoegd aan producten die je op het eerste gezicht als ‘gezond’ zou beschouwen, zoals yoghurts, ontbijtgranen en kant-en-klare maaltijden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwt al jaren voor de gevolgen van te veel suikerconsumptie. Overmatige inname kan leiden tot obesitas, diabetes type 2 en andere gezondheidsproblemen.
Shrinkflatie en gezondheid
Naast de toename van ongezonde ingrediënten, hebben we ook te maken met het fenomeen ‘shrinkflatie’. Dit betekent dat verpakkingen steeds kleiner worden, maar de prijs gelijk blijft of zelfs stijgt. Producenten stoppen simpelweg minder in de verpakking zonder dat je het direct door hebt. Dit heeft niet alleen invloed op je portemonnee, maar ook op de ingrediënten die in deze producten zitten.
Om kosten te besparen, worden soms goedkopere en minder gezonde alternatieven gebruikt in producten. Waar een product vroeger natuurlijke ingrediënten bevatte, kan het nu vol zitten met kunstmatige vervangers of goedkope vulstoffen. Denk aan palmolie, wat een veelgebruikte vervanger is geworden voor andere, vaak gezondere vetten. Het is goedkoper, maar er zijn veel zorgen over de effecten op de gezondheid, het milieu, en de ethische aspecten van palmolieproductie.
Deze veranderingen in ingrediënten kunnen niet alleen leiden tot minder voedzame producten, maar ook tot meer allergische reacties. Steeds meer mensen, zowel volwassenen als kinderen, ontwikkelen allergieën. Dit kan komen door de blootstelling aan nieuwe en kunstmatige ingrediënten waar ons lichaam niet goed op reageert. Voedselallergieën en intoleranties, zoals lactose- of glutenintolerantie, komen steeds vaker voor. Dit roept de vraag op of onze voeding de oorzaak is van deze toename.
Allergieën: een groeiend probleem
Een van de meest zorgwekkende trends in de voedingsindustrie is de groeiende prevalentie van voedselallergieën. Volgens het RIVM heeft een groeiend aantal Nederlanders te maken met voedselallergieën. Dit probleem lijkt vooral jongere generaties te treffen. Waar komt deze stijging vandaan? Er zijn verschillende theorieën.
Een van de redenen kan liggen in de overmatige blootstelling aan bepaalde stoffen in onze voeding. Denk bijvoorbeeld aan conserveermiddelen, kleurstoffen en kunstmatige smaakversterkers. Deze stoffen kunnen het immuunsysteem van sommige mensen overbelasten, wat kan leiden tot allergische reacties. Bovendien kan de toenemende industrialisatie van onze voedselproductie ervoor zorgen dat er ongewenste chemische stoffen, zoals pesticiden en herbiciden, in onze voeding terechtkomen.
Een andere factor die mogelijk bijdraagt aan de toename van allergieën, is de verminderde blootstelling aan natuurlijke, onbewerkte voedingsmiddelen. Omdat we steeds meer bewerkte voedingsmiddelen consumeren, mist ons lichaam de diversiteit aan natuurlijke voedingsstoffen die we nodig hebben om een sterk immuunsysteem op te bouwen. Het RIVM wijst erop dat een gebalanceerd dieet, rijk aan verse groenten, fruit en volkoren producten, cruciaal is voor het voorkomen van allergieën en andere gezondheidsproblemen.
Minder voedingsstoffen in ons voedsel?
Naast de toename van ongezonde ingrediënten, maken deskundigen zich ook zorgen over het afnemen van de voedingswaarde in onze voeding. Verschillende onderzoeken suggereren dat ons voedsel tegenwoordig minder vitaminen en mineralen bevat dan vroeger. Dit komt deels door de moderne landbouwmethoden, waarbij de focus ligt op kwantiteit in plaats van kwaliteit. Gewassen worden sneller geteeld en vaak op dezelfde grond, wat de uitputting van essentiële voedingsstoffen in de bodem versnelt.
Een voorbeeld hiervan is de daling van het gehalte aan mineralen zoals magnesium, calcium en ijzer in groenten en fruit. Dit betekent dat, zelfs als je denkt gezond te eten, je mogelijk niet alle voedingsstoffen binnenkrijgt die je lichaam nodig heeft. Sommige mensen kiezen daarom voor voedingssupplementen om hun dieet aan te vullen. Hoewel dit een oplossing kan zijn, is het geen vervanging voor een gezond en gevarieerd dieet.
Hoe zit het met de veiligheid?
De vraag of ons voedsel veilig is, is complex. Aan de ene kant zijn er strikte regels en controles in Nederland om ervoor te zorgen dat het voedsel dat we kopen veilig is. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert bijvoorbeeld op de aanwezigheid van schadelijke stoffen, zoals pesticiden en antibiotica. Daarnaast zijn er Europese richtlijnen die ervoor moeten zorgen dat de voedselproductie binnen de EU aan hoge veiligheidseisen voldoet.
Maar ondanks deze maatregelen zijn er toch zorgen over de lange termijn effecten van sommige stoffen die we dagelijks binnenkrijgen. Het gebruik van bestrijdingsmiddelen op gewassen is bijvoorbeeld aan strikte regels gebonden, maar het blijft de vraag of de hoeveelheden die we binnenkrijgen veilig zijn op de lange termijn. Daarnaast is er veel discussie over additieven zoals E-nummers. Hoewel de meeste E-nummers als veilig worden beschouwd door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), zijn er onderzoeken die wijzen op mogelijke gezondheidsrisico’s bij overmatige consumptie van bepaalde additieven.
Wat kunnen we doen?
Het is duidelijk dat we waakzaam moeten blijven over wat we eten. We kunnen een aantal dingen doen om ervoor te zorgen dat we de best mogelijke voeding binnenkrijgen. Ten eerste is het belangrijk om bewust te kiezen voor onbewerkte en verse producten. Dit betekent meer groenten, fruit, volle granen en gezonde vetten, en minder bewerkte voedingsmiddelen zoals kant-en-klare maaltijden en suikerhoudende snacks.
Daarnaast kan het helpen om etiketten te lezen en te begrijpen wat er precies in je voedsel zit. Suiker, zout en kunstmatige toevoegingen worden vaak ‘verstopt’ onder verschillende namen. Hoe minder ingrediënten een product heeft, hoe beter. Bovendien is het verstandig om variatie in je dieet aan te brengen, zodat je een breed scala aan voedingsstoffen binnenkrijgt.
Tot slot is het goed om kritisch te blijven ten opzichte van voedseltrends en marketingclaims. Veel producten die als ‘gezond’ worden gepresenteerd, zijn dat bij nader inzien niet. Het is belangrijk om je eigen onderzoek te doen en jezelf te blijven informeren over wat er in je voeding zit.
Conclusie
Hoewel ons voedsel in Nederland over het algemeen veilig is om te eten, zijn er wel degelijk zorgen over de kwaliteit en voedingswaarde van de producten die we dagelijks consumeren. De toename van suiker, ongezonde toevoegingen, en shrinkflatie zorgen ervoor dat we meer bewerkt voedsel eten, wat op de lange termijn schadelijk kan zijn voor onze gezondheid. Bovendien worden steeds meer mensen geconfronteerd met voedselallergieën en intoleranties, mogelijk door de kunstmatige ingrediënten en chemische stoffen in ons voedsel.
Het is belangrijk om bewust te zijn van wat we eten en te kiezen voor onbewerkte, voedzame producten. Door kritisch te kijken naar de ingrediënten en actief te kiezen voor een gevarieerd dieet, kunnen we onze gezondheid beschermen en de risico’s van moderne voedingsmiddelen beperken.
Bronnen:
- Voedingscentrum – Voedselveiligheid
- Rijksoverheid – Voedselveiligheid in Nederland
- RIVM – Voedsel en voeding
- IVG Info – Bevat onze voeding minder voedingsstoffen dan vroeger?
- CBS – Ongezonde leefstijl 2022
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokAls kok weet Wilhelmus Hengstmengel als geen ander dat ook simpele gerechten bijzonder smakelijk kunnen zijn. Steeds meer mensen zijn ook op zoek naar gerechten waarbij niet de hele keuken op z'n kop hoeft te worden gezet.
Hij heeft inmiddels ruim 15 jaar ervaring in de keuken, en schrijft artikelen en recepten voor diverse Nederlandstalige receptensites (onder andere deze site), en enkele Duitstalige receptensites. Als oud groenteboer weet hij veel over groenten en fruit, en door het veelvuldig koken ook veel over de bereiding van vlees en vis. En natuurlijk over het langer goed houden van voedingsmiddelen. Hij heeft een passie voor het schrijven over simpele gerechten en kookmethoden. is een geboren Rotterdammer, maar vandaag de dag een echte Tiroler en Wereldburger. Zijn motto. "soms kom ik erg dom over, maar ik draag tenminste een schone leesbril, en zie dus alles helder".